Gümüş Nedir?

Gümüş, simgesi Ag olan, beyaz, parlak ve değerli bir metalik elementtir. Atomik ağırlığı 107,87 gram olup atom numarası 47’dir. Kaynama noktası 1950 derece, ergime noktası 961 derecedir. Özgül ağırlığı 10,5 g/cm³ ve +1 değerliğindedir.

Eski çağlardan beri kullanılmaya devam eden gümüş, altın ve bakırdan sonra keşfedilmiştir. Tarihi MÖ 3000’li yıllara kadar gitmektedir. MÖ 3100’lü yıllarda Mısırlılar tarafından, MÖ 2500’lü yıllarda ise Persliler ile Çinliler tarafından gümüşün kullanıldığı bilinmektedir. MÖ 700’lü yıllara gelindiğinde Lidyalılar gümüşü para olarak kullanmıştır. Endüstri geliştikçe daha karışık ve saf olmayan gümüş yatakları üzerinde çalışmalar yürütülmüştür.

Gümüş Üretimi

İlk keşfedildiği zamanlarda gümüş, dünyanın birçok yerinde az miktarda saf halde bulunan kaynaklardan elde edilmiştir. Doğal gümüş, saf veya daha çok altın, bakır ve diğer metallerle bileşikler halinde bulunmuştur. Günümüzde ise en fazla rastlanan gümüş filizleri, argentit ve gümüş klorür olmuştur. Antion ya da arsenikle karışmış sülfür filizleri halinde de olmaktadır.

Gümüş üretimi, çeşitli yöntemlerle cevherlerden ayrıştırılarak yapılır. En eski yöntemlerden bir tanesi, kurşunla karıştırmadır. Bu yöntemde gümüş cevherleri kursun ya da kurşun filizleriyle ocakta eritilir. Kurşun-gümüş ayrıştırması yapılır.

İkinci yöntem amalgama metodudur. Gümüş cevheri çamur gibi yapılarak cıva ve tuz ile karıştırılır. Gümüş elementi elde edilir. Bunlar dışında siyanat metodu adında bir gümüş elde etme yöntemi üzerinde de çalışmalar devam etmektedir. Türkiye’de gümüş üretimi Kütahya’nın Gümüşköy beldesinde yapılmaktadır.

Türkiye’de Gümüş Çıkarılan Yerler

Türkiye, gümüş madeni bakımından oldukça zengindir. Ülkemizin pek çok yerinde gümüş çıkarılmakta, bunlar farklı özelliklerde bulunmaktadır. Özellikle Balıkesir, Bursa, Antalya, Amasya, Giresin civarında gümüş yatakları bulunmaktadır. İzmir, Niğde, Elazığ civarı da gümüşün dağılmış halde, fazlaca bulunduğu yerlerdir. Dolaysıyla Türkiye’de gümüş, sadece bir yerde çıkarılmamakta, en doğusundan en batısına kadar yayılmış vaziyette gümüş madenine ev sahipliği yapan yerler bulunmaktadır.

Gümüşün Özellikleri

Gümüş metali, dövülebilir ve ışığı çok iyi derecede yansıtır. Bir gram gümüşten iki kilometre uzunluğunda ince tel imal edilebilir. Elektrik sisteminde altıgen ve küp olarak kristallenir. Korozyona karşı dayanımı son derece yüksektir. Altına göre daha kolay, bakıra göre daha zor korozyon geçirir. Standart elektrot potansiyeli 0,7978 V’dir. Bazı organik maddelere ve asitlere karşı dayanıklı olsa da nitrik asit ve derişik sıcak sülfürik asitte kolayca eritilebilir. Yine kükürt ve çok sayıda kükürt bileşikleriyle hızlıca bileşebilir. Gümüş eşyalardaki kararma da havada bulunan sülfür ile yumurta gibi bazı yiyeceklerde yer alan kükürtten kaynaklanmaktadır.

Gümüş, periyodik cetvelde ağır metaller grubunda yer alıyor. Çoğu özelliği bakırın özelliği ile benzerlik gösteriyor. Saf gümüş paslanmaz ve elektriği, ısıyı çok iyi iletir. Buna karşı çok yumuşak olduğundan dolayı mekanik kuvvete karşı direnci zayıftır. Atmosferde parlaklığını kaybederek soluk bir görüntü kazanır. Bu yüzden de daha sert olan diğer metallerle alaşım yapılarak kullanılır. Çinko ve kadmiyum ile yapılan gümüş alaşımları parlaklığını daha uzun süre muhafaza eder. Buna kalay ile antimom eklenirse parlaklık ve dayanıklılık daha da artar. Endüstride saf gümüş yerine alaşımlar tercih edilir. Bunun en büyük nedenlerinden biri saf gümüşün pahalı olmasıdır.

Gümüşün kullanım alanı çok geniştir. Fotoğraf endüstrisinde, elektronik parçalarda, metal para üretiminde, takılarda, dişçilik endüstrisinde, süs eşyaları yapımında, pil, ayna sırları, bilgisayar röle kontakları yapımı kullanıldığı bazı yerlerdir. Mikrop öldürücü özelliğiyle tarih boyunca tıp alanında ve sağlık alanında kullanılmıştır.